Motor nöron hastalıklarında rehabilitasyonun amacı ne?

Motor nöron hastalıklarında rehabilitasyonun amacı ne?

Motor nöron hastalıkları, kaslara sinyal ileten sinir hücrelerinin ilerleyici olarak hasarlanmasıyla ortaya çıkan ve zamanla hareket kabiliyetini sınırlayan ciddi nörolojik hastalıklardır. ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz), primer lateral skleroz ve spinal müsküler atrofi gibi tablolar bu gruba girer. Bu hastalıkların henüz kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci ile hem semptomların kontrolü sağlanabilir hem de yaşam kalitesi artırılabilir. Konya’da bu alanda özel programlar uygulayan Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Muhammed Şahin, rehabilitasyonun bu hastalıklarda ilerlemeyi durdurmasa da hastaya ve ailesine aktif bir yaşam alanı sunduğunu belirtiyor.

“AMAÇ HAREKETİ KORUMAK DEĞİL, YAŞAMI KORUMAK”

Dr. Şahin’e göre Konya motor nöron rehabilitasyonu temel amacı, kaybedilen fonksiyonları geri kazandırmaktan çok mevcut fonksiyonları mümkün olduğu kadar uzun süre koruyarak yaşam kalitesini sürdürmek. “Bu hastalıklar geriye döndürülmez ama hastanın düşmeden yürümesi, düzgün oturması, kendi başına nefes alıp verebilmesi çok değerlidir. Her bir detay yaşamın kalitesini belirler” diyor. Kas zayıflığını geciktirmek, eklem hareket açıklığını korumak ve komplikasyonları önlemek temel hedefler arasında yer alıyor. Bu amaçla, kişiye özel ve her aşamada yeniden yapılandırılan çok yönlü programlar oluşturuluyor.

EGZERSİZLERLE KASLAR YORULMADAN DESTEKLENİYOR

Motor nöron hastalıklarında kaslar zamanla zayıfladığı için egzersiz uygulamaları çok dikkatli bir şekilde planlanıyor. Konya rehabilitasyon merkezleri hekimlerinden Dr. Şahin bu konuda, “Bu hastalarda fazla egzersiz kasları yorabilir, yetersiz egzersiz de işlev kaybını hızlandırır. Biz bu dengeyi bilimsel kriterlerle kuruyoruz” diyor. Hafif dirençli, sık aralıklarla yapılan egzersizler kaslara destek verirken, solunum ve yutma kasları için ayrı protokoller uygulanıyor. Konya rehabilitasyon merkezlerinde her hastaya kas gücüne göre özel olarak belirlenen aerobik ve germe programları uygulanıyor. Böylece hem kas spazmları azaltılıyor hem de hareket kabiliyeti sürdürülebilir hale geliyor.

YARDIMCI CİHAZLARLA BAĞIMSIZLIK MAKSİMUM DÜZEYE ÇIKARILIYOR

Rehabilitasyon sürecinde sadece egzersiz değil, uygun yardımcı cihazların seçimi ve eğitimi de tedavinin bir parçası. Dr. Muhammed Şahin, “Hareketin yavaşladığı her noktada uygun bir destekle hastanın günlük yaşamda daha bağımsız kalmasını sağlıyoruz. Baston, walker, tekerlekli sandalye gibi ekipmanların seçimi bu süreçte kritik öneme sahip” diyor. Konya fizik tedavi merkezlerinde hastaya en uygun cihaz, uzman değerlendirmesiyle belirleniyor ve kullanım eğitimi veriliyor. Ayrıca postür düzeltici ortezler, solunum destek aparatları ve pozisyonlama yastıklarıyla hastanın vücudu uzun süre korunur hale getiriliyor.

SOLUNUM VE YUTMA REHABİLİTASYONUYLA KOMPLİKASYONLAR ÖNLENİYOR

Motor nöron hastalıklarında solunum ve yutma kasları da zamanla etkilenir. Bu da enfeksiyon, yetersiz beslenme ve aspirasyon gibi riskleri artırır. Dr. Şahin, bu yüzden erken dönemde solunum terapileri ve yutma rehabilitasyonunun mutlaka başlatılması gerektiğini vurguluyor. “Akciğer kapasitesini korumak, öksürük gücünü artırmak ve yutma refleksini desteklemek hastanın hayatta kalma süresini uzatır. Bunu ihmal etmek büyük bir hata olur” diyor. Solunum fizyoterapisi kapsamında spirometre çalışmaları, nefes egzersizleri ve balgam atma teknikleri öğretilirken; yutma terapileri konuşma terapistleriyle birlikte yürütülüyor.

MORAL VE MOTİVASYON HASTANIN GÜCÜNÜ BELİRLER

Fiziksel güç kadar psikolojik dayanıklılık da motor nöron hastalıklarında hayati önem taşıyor. Dr. Muhammed Şahin, hastaların süreç boyunca ciddi moral dalgalanmaları yaşadığını, bu yüzden motivasyonu yüksek tutacak sosyal ve psikolojik desteklerin ihmal edilmemesi gerektiğini söylüyor. “Biz sadece vücudu değil, ruhu da tedavi etmek zorundayız. Hastaya küçük de olsa ilerleme hissettirmek, aileyi bilinçlendirmek ve destek gruplarıyla iletişimi sürdürmek büyük fark yaratır” diyor. Konya’daki merkezlerde psikolojik danışmanlık, aile eğitimi ve düzenli kontrol programlarıyla hastanın rehabilitasyon sürecine uyumu artırılıyor.

“REHABİLİTASYON YAŞAMI KISITLAMAZ, DÜZENLER”

Son olarak Dr. Muhammed Şahin, motor nöron hastalığıyla yaşamanın zor ama mümkün olduğunu, rehabilitasyonun da bu yaşamı daha anlamlı kılmak için var olduğunu ifade ediyor. “Biz bu hastalıkları durduramıyoruz ama günlük yaşamın her anını daha güvenli, daha aktif, daha konforlu hale getirebiliyoruz. Rehabilitasyon burada devreye girer. Yaşamı kısıtlamaz, sadece yeniden düzenler” diyor. Konya’daki merkezlerde, hastaların her aşamasına özel geliştirilmiş fizik tedavi protokolleriyle, motor nöron hastaları yalnızca hasta değil; aktif, bilinçli ve güçlü bireyler olarak hayatlarına devam edebiliyor.